Những tranh chấp về đất đai phổ biến
Căn cứ Khoản 24, Điều 3, Luật Đất đai 2013 thì “tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai. Như vậy: đối tượng của tranh chấp đất đai không phải là quyền sở hữu đất, các chủ thể tham gia tranh chấp không phải là các chủ thể có quyền sở hữu đối với đất vì Điều 53, Hiến pháp 2013 hay điều 4, Luật đất đai 2013 quy định rõ đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
Trên thực tế, tranh chấp đất đai không chỉ là hiện tượng phổ biến mà trong đó còn hết sức đa dạng về chủ thể cũng như nội dung tranh chấp. Tuy nhiên, về cơ bản tranh chấp về đất đai được chia thành những dạng như sau:
+ Nhóm thứ nhất: Tranh chấp xác định ai có quyền sử dụng đất.
Đây là tranh chấp phát sinh trong quá trình sử dụng đất, về bản chất khi giaỉ quyết tranh chấp này tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải xác định quyền sử dụng đất thuộc về ai.
Các tranh chấp phổ biến trong trường hợp này là tranh chấp về ranh giới đất liền kề, lối đi, chồng lấn diện tích, kiện đòi lại đất hoặc tranh chấp ai là người có quền sử dụng đất…
Nhóm thứ hai: Tranh chấp liên quan đến các giao dịch về quyền sử dụng đất
Đây là các tranh chấp phát sinh do chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển đổi quyền sử dụng đất, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất, thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất…Các tranh chấp này có thể là yêu cầu thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng, công nhận hiệu lực của hợp đồng, tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu…Bản chất của tranh chấp trong các trường hợp này là tranh chấp về hợp đồng dân sự.
Nhóm thứ ba: Tranh chấp phân chia quyền sử dụng đất chung:
Đây là dạng tranh chất nhằm phân chia quyền sử dụng đất chung từ việc hình thành quyền sử dụng đất chung như: đất của hộ gia đình, do hôn nhân của vợ chồng, đất do thừa kế, đất do đồng sử dụng … Khi vợ chồng ly hôn, các đồng thừa kế, đồng sử dụng đất kiện nhau để phân chia quyền sử dụng đất chung thì tòa án tiến hành phân chia quyền sử dụng đất để xác định phần quyền của các bên trong tranh chấp.
Nhóm thứ tư: Tranh chấp về tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Tranh chấp về tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất bao gồm: tranh chấp tài sản về nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất như nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước, nhà để ô tô, nhà thờ, tường xây làm hàng rào gắn với nhà ở; các công trình xây dựng trên đất được giao để sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh như nhà xưởng, kho tàng, hệ thống tưới, tiêu nước, chuồng trại chăn nuôi hay vật kiến trúc khác hoặc trên đất có các tài sản khác như cây trồng.